Balik Danao
Tue, July 9, 2002 9:50 pm
Kalipay ug Paghandum ning
pag dua-aw sa atong Lungsod
(Kaming Danawanon, Jan – Feb 2000)
Gibana-bana nga daghan ang mouli karong umaabot Septembre atol sa pagsaulog sa Pista ni Santo Tomas de Villanueva. May mouli kay moduaw sa mahal nga patron, pasalamat sa grasyang nadawat. Ang uban moduaw sa ilang mga higala ug paryente aron mapasundayag ang ilang kaanyag ug bag-ong kahimtang.
May mga mananambal ug narses usab mosalmot ug motabang sa medical mission. Ug may manguli tungod sa ilang class o clan reunion.
Una, ang Golden Jubilarians sa Upland Elementary School . Napulog usa kini sila nga nia sa Amerika, silang tanan uban ang pamilya mouli, sugilon pa ni Nick Gonzalez ug Ben Durano.
Ikaduha, and STS Alumni Class `70, gipangulohan ni Endal Roble ug Marityn Arpon, mag reunion usab atol sa ilang 30th anniversary.
Daghan kanila, dugay pang wala mauli. Busa ato silang sultihan sa kausaban sa atong lungsod, aron dili intawon sila makugang ug makalitan .
Tingali makuratan sila sa precio sa mga palaliton. Sa ilang panahon, niadtong mga sip-onon pa sila, ang bantok nga puso, bahogan ug espisong dugodugo, tag singko centavos Lang.
Kaon ang lata ug pisat nga puso, bahogan ug lasaw nga dugo-dugo, mokabat na labing menos 10 ngadto sa 15 pesos. Buss, ayaw intawon balikasa ang tindera, kay mao kanay presyo karon, dili tungod kay balikbayan ang mokaon.
Dili na nila madungog ang sinultihan sa mga palainum “taksi ko’g 10 ¢ nga dugo-dugo ug balig 90 ¢ nga tuba.
Ikaduha, ang abunda nga hunasan nga ilang namat-an, wala na. Kon gihidlaw o nangandoy sila nga mokilaw ug imbaw, kuydawo, kay puririt ang dangatan. Pakan-a na lang ug santol.
Ang imbaw ug kinhason nga gibaligya sa merkado, dili gikan sa hunasan sa Guinsay, diin ang mga imbaw kaniadto lami kaayong kilawon.
Ang mga kinhason nga mapalit sa merkado tingali gikan pa sa hunasan sa Leyte o Masbate. Wala nay taga Taytay nga maglibod ug isda sa bato o lab-as nga uwang sayo sa buntag.
Maski tambasakan o bugarol, matud pa ni Rey Espera, milayas na sab sa ‘ Maslog, tungod sa hugaw sa mga planta o pabrika nga gipaanod lang ngadto sa dagat.
Kon ang bangsi laniw maoy ilang gihandum nga kilawon, mag-atang ka sa Looc sa pag-dunggo sa banka, kay daghan ang nag-atang sa laniw.
Pag-abot sa merkado, hurot na ang ‘ laniw nga bangsi, bunggok ug tulingan na lang ang mapalit, usahay dubok pa. Human sa kilaw-kilaw o kaon-kaon uban sa ilang barkada, tingali dugay mohagit kanila sa pag-inum ug tuba.
Sa pag-matuod ang ilang kinaiya wala mausab, bisan dugay na sa Amerika, tingali iyarok usa ka hungot nga banal. Ayaw kini buhata.
Akong higala 14 veces sulod-gula balik-balik sa kasilyas human inum ug bahal nga buhat kuno sa de-korbatang manananggot.
Laing pahimangno gikan ni Chili Munoz. Pagabot sa kilum-kilum sa kahaponon, kon mosuroy ka sa plaza, tingali may batanong babaye, mokidhat ug motimbaya.
Sutoy, palayo. Ayaw pag-duol kay dili siya paryente o pag-umangkon nga mohimamat kanimo, pahimangno pa ni Chili.
Kon imong duolon, hagiton ka sa batan-ong babaye mag goodtime o mag hapi-hapi, P200 Lang. May mga payag kuno sa Taytay para shortime.
Likay dayon anon dili mabok-bok ni misis. Samtang nawala ang tambasakan ug imbaw, midagsa usab sa Danao ang mga buriring sa Junquera, samot na human kini masunog sa miaging bulan.
Hinuon, matod pa sa mga taho, nasumpo kini sa atong mayor, nga nangunay sa pagsikop kanila.
Laing pahimangno gikan sa usa ka higala, sa imong pag-simba sa adlawng’ Domingo, ayaw pagtukaw sa Sabado.
Kon kulang sa tulog, mohagok ka sa misa kay labihan ka taas sa sermon.
Kon gustong maligo sa dagat, moadto sila sa Quarry, Looc o di ba sa Catmon, , kay ang dagat sa poblacion, kanunay, lubog, bisan way ulan, ambot ngano.
Hayan magdala pa sila ug kurikong sa ilang pag-pauli kon maligo sa Danao.
Matag pista daghang kalingawan giandam alang sa mga balikbayan. Gani
dunay gabii nga gigahin alang sa mga bisita, ang Balik-Danao Night.
Kon may ati-atihan ang Kalibo, Aklan o Sinulog sa siyudad sa sugbo, Karansa usab ang sa Danao.
Dunay sayaw-sayaw libot sa tibuok lungsod, lain-laing grupo, sul-ob ang mga maanindot ug mabolokong sinina.
Malingaw ang mga Danawanon nga dugay nang wala ma-uli ug wala makasaksi sa mga bag-ong kalingawan.
Busa, mga higala, markahi na ang kalendaryo. Mag-ambahan kitang mouli, aron pag saludo sa atong Patron. (MB)
Comments
Got something to say?
You must be logged in to post a comment.